Superkoralen overleven waar anderen sterven – en dat is goed nieuws 

In een wereld waar opwarming bijna synoniem is geworden met verlies, zijn uitzonderingen opvallend. Terwijl koraalriffen wereldwijd verbleken en afsterven onder de druk van klimaatverandering, blijkt een klein aantal soorten verrassend goed bestand tegen hitte. Wetenschappers noemen ze superkoralen. Geen sciencefiction, maar een evolutionaire meevaller met potentieel wereldwijde impact.  

Ze duiken op in lagunes in de Stille Oceaan, waar temperaturen tot boven de dertig graden stijgen en zonlicht meedogenloos binnenvalt. Voor de meeste koralen nefast, maar deze soorten lijken zich net thuis te voelen in de hitte. Ze hebben zich aangepast: in hun weefsels huizen algen die beter tegen warmte kunnen, hun structuur is compacter, hun metabolisme efficiënter. Biologisch gezien zijn ze het equivalent van marathonlopers op een tropisch strand. 

Rif als metafoor 

Als Turtlee Green fan weet je dit waarschijnlijk al, maar toch even opfrissen: koraalriffen zijn geen detail van het mariene ecosysteem. Ze vormen een smalle, maar ongelooflijk rijke strook biodiversiteit, goed voor meer dan een kwart van alle bekende zeeleven. En dat terwijl ze minder dan één procent van de oceaanbodem beslaan. Ze beschermen kusten, voeden miljoenen mensen, en trekken toeristen én onderzoekers aan. 

Tegelijk zijn ze erg gevoelig voor verstoring. Hogere temperaturen leiden tot massale koraalverbleking. Dit is een proces waarbij de symbiotische algen worden afgestoten, waardoor het koraal verbleekt en uiteindelijk kan sterven. De oceaan warmt op, en de riffen verdwijnen. Het klinkt als een onvermijdelijk verhaal. 

Tot superkoralen opdoken. 

Geen mirakel, wel een kans 

UNESCO ondersteunt onderzoek naar deze hittebestendige soorten. In het kader van hun “Reef Action Hub” willen ze de komende jaren minstens honderd riflocaties wereldwijd beschermen en, waar nodig, actief herstellen. Superkoralen spelen daarbij een sleutelrol. 

De logica is eenvoudig: als bepaalde koralen beter tegen opwarming kunnen, waarom zouden we ze dan niet inzetten om kwetsbare riffen te versterken? In gespecialiseerde onderzoekscentra worden momenteel fragmenten van superkoralen vermeerderd, met de bedoeling om ze later uit te planten in beschadigde gebieden. Het is een manier om de natuur een duwtje in de rug te geven, niet door genetische manipulatie, maar door selectie en ondersteuning van bestaande veerkracht. 

Zeker is het nog niet. Onderzoekers waarschuwen dat superkoralen geen wondermiddel zijn. Hun overlevingsvermogen in laboratoriumomstandigheden zegt niet alles over hun gedrag in het wild. En zelfs als ze standhouden, betekent dat niet dat volledige ecosystemen zich vanzelf herstellen. Biodiversiteit is complex, en elke ingreep heeft neveneffecten. 

Hoop als strategie 

Toch betekent de ontdekking van superkoralen méér dan een wetenschappelijke voetnoot. In tijden van ecologische achteruitgang, waarin klimaatrapporten doorgaans ontnuchterend zijn, is dit een verhaal dat nuance verdient. Het toont dat natuurlijke veerkracht nog bestaat, en dat menselijke actie, als ze gebaseerd is op kennis en respect, het verschil kan maken. Superkoralen bewijzen niet dat alles goed komt, maar ze herinneren ons eraan dat de natuur niet passief toekijkt. Ze verandert. Past zich aan. Soms sneller dan we denken. Misschien is het tijd dat wij hetzelfde doen. 

Geschreven door - Zoë Vanschooten